تعرفه گمرکی یا نرخ گمرکی قانونی است که تعیین می‌کند چه مقدار گمرکی باید برای واردات و صادرات کالاها پرداخته شود. این تعرفه جهت تحقق اهداف تجاری دولت پایه گذاری می‌شود و در هنگام محاسبه می‌تواند بسیار پیچیده باشد. این تعرفه با توجه به نوع و نام کالا، کشور مبدا و مقصد کالا و همچنین وزن و ارزشی که دارد تعیین می‌شود.
اگر قصد فعالیت در حوزه واردات و صادرات کالاها را دارید، باید قبل از انجام هر گونه اقدامی اطلاعات خود را در مورد نرخ گمرکی، انواع و کاربردهای آن بالا ببرید. تعرفه گمرکی از نظر شکل، هدف و مقام وضع کننده دسته‌بندی خاصی دارد و در نهایت زمینه توسعه اقتصادی کشور و همچنین حمایت از صنایع داخلی را ایجاد می‌کند. در ادامه بیشتر به این مهم خواهیم پرداخت.
انواع تعرفه گمرکی
سیاست‌های تجاری دولت در کشورهای مختلف سبب ایجاد انواع نرخ گمرکی می‌شود و این همان هزینه‌ای است که باید برای ترخیص لوازم و کالاها در حین واردات پرداخت کنید. از روی مشاهده تعرفه گمرکی می‌توانید سهم ارزی هر کالایی را مشخص نمایید. توجه داشته باشید که در طی زمان و با وجود نوسانات بازار، سیاست‌های دولت دستخوش تغییراتی می‌شود و در هر زمان باید آخرین خبرها و آخرین به روزرسانی‌ها را در مورد نرخ گمرکی دنبال کنید. انواع نرخ گمرکی عبارتند از:
انواع تعرفه گمرکی از نظر هدف
انواع نرخ گمرکی بر طبق سیاست‌های دولت اهداف خاصی دارند و از نظر هدف سه نوع تعرفه گمرکی وجود دارد:
- نرخ گمرکی مالی؛ مهمترین هدف برای این نوع تعرفه، تامین مخارج مالی دولت است.
- تعرفه‌های ارشادی؛ در این نوع تعرفه هدف این است که تقاضا مصرف کننده از یک محصول به محصولی دیگر هدایت و اصطلاحا ارشاد شود. یعنی در حقیقت این نوع نرخ گمرکی، انتخاب مصرف کننده را تغییر می‌دهد.
- تعرفه‌های حمایتی؛ هدف از وضع این نوع تعرفه ایجاد جو رقابتی برای کالاهای تولید داخل کشور در برابر کالاهای وارداتی است و درواقع برای حمایت از تولیدات داخلی انجام می‌شود.
انواع تعرفه گمرکی از نظر مقام وضع کننده
از نظر مقام وضع کننده دو نوع تعرفه گمرکی داریم:
- تعرفه مستقل؛ به‌صورت یک طرفه و با توجه به ملاحظات ملی توسط کشور ذی‌نفع وضع می‌شود.
- تعرفه قراردادی؛ تعرفه‌ای است که بر اساس قراردادهای دو یا چند جانبه برای مدتی مشخص تعیین می‌شود. تعرفه‌های ترجیحی در این نوع تعرفه‌ها دسته‌بندی می‌شوند.
انواع تعرفه گمرکی از نظر شکل
- تعرفه واحد؛ در این نوع تعرفه برای تمام کالاهایی که وارد می‌شوند، یک ماخذ حقوق قابل پرداخت تعیین می‌کنند. به‌عنوان مثال حقوق گمرکی ۴ درصدی برای تمام کالاهای وارداتی درنظر گرفته شده است…
- تعرفه مرکب؛ در تعرفه مرکب انواع کالاهای وارداتی طبق معیارهای خاصی طبقه‌بندی می‌شوند و هر گروه ماخذی ویژه برای طبقه خود دارد.
انواع تعرفه گمرکی از نظر ماخذ محاسبه
- تعرفه ارزشی؛ در تعرفه ارزشی حقوق ورودی قابل پرداخت بسته به ارزش کالا است و به‌همین دلیل در روند ترخیص کالا باید از ارزش کالا اطلاع داشته باشید. در واقع در این شیوه محاسبه، نرخ گمرکی در ارزش کالا ضرب می‌شود تا حقوق ورودی قابل پرداخت محاسبه و تعیین شود.
- تعرفه ویژه یا مقداری؛ در این نوع تعرفه حقوق ورودی قابل پرداخت کالا تابع مقدار آن است. یعنی برای محاسبه حقوق ورودی قابل پرداخت، تعرفه در مقدار و کمیت محصول ضرب می‌شود.
- تعرفه مختلط یا مرکب؛ این نوع تعرفه از هر دو مورد بالا یعنی تعرفه ویژه و ارزشی به‌طور ترکیبی بهره می‌برد.
انواع تعرفه گمرکی از نظر ماهیت
- تعرفه عمومی؛ این نوع تعرفه برای تمام کالاها فارغ از اینکه مبدا چه کشوری است، یکسان است. این بدان معناست که کشور مبدا روی ورودی قابل پرداخت تاثیری نمی‌گذارد.
- تعرفه ترجیحی؛ اگر برای برخی کشورها ارفاق و امتیاز ویژه‌ای درنظر گرفته شود و این کشورهای خاص نرخ گمرکی کمتری نسبت‌به سایر کشورها داشته باشند، تعرفه ترجیحی پدید آمده است.
مزایای تعیین تعرفه گمرکی را بشناسید
از جمله مزایای تعیین تعرفه گمرکی این است که تعرفه گمرکی زمینه مناسب برای توسعه اقتصادی و تنظیم تجارت بین‌المللی را فراهم می‌آورد. از چه طریق؟
- تامین مالی و ایجاد درآمد برای دولت؛ هزینه‌های گمرکی برای درآمدزایی و تامین کسر بودجه دولت مورد استفاده قرار می‌گیرند. ازآنجاکه در این روش دولت می‌تواند درآمد بیشتری داشته باشد، می‌توان بار هزینه مالیاتی که بر دوش شهروندان کشور است را سبک‌تر کرد. بنابراین تعرفه‌های گمرکی هم برای دولت و هم شهروندان مفید و کارآمد هستند.
- فراهم کردن زمینه مناسببرای مذاکرات اقتصادی؛ گفتگو و مذاکره در مورد تعرفه‌ها، راه را برای مذاکرات اقتصادی دیگر نیز باز می‌کند. از طریق تعرفه‌ها می‌توان بستر مناسبی را جهت مذاکره و گردهمایی با شرکای تجاری ایجاد کرد.
- حمایت از صنایع و تولیدات داخلی؛ تعیین نرخ گمرکی نقش بسیار مهمی را در حمایت از تولیدات داخلی کشور دارد. وقتی تولیدکنندگان داخلی بتوانند کالایی مشابه کالای وارداتی را آماده کنند، تعرفه واردات آن را زیاد می‌کنند. در نتیجه کالای داخلی قیمت کمتری پیدا می‌کند و فروش بیشتری دارد. بنابراین از این طریق اولین گام در جهت توسعه اقتصادی کشور برداشته می‌شود.
- قابل پیش‌بینی بودن و تحلیل بازار؛ با تعیین تعرفه گمرکی بازار ثبات بیشتری پیدا می‌کند و به‌همین دلیل می‌توانید قیمت‌ها را پیش‌بینی کنید.
معایب تعیین تعرفه گمرکی
تعیین تعرفه گمرکی در کنار مزایا یک مشکل مهم نیز دارد. آن هم اینکه در مواردی احتمال وقوع جنگ تجاری و تنش بین کشورها را زیاد می‌کند. به‌عنوان مثال اگر برای کالاها تعرفه گمرکی غیرمنطقی درنظر گرفته شود، تنشی ایجاد می‌شود که برای هیچ یک از کشورها شرایط خوبی نخواهد بود.
کد تعرفه گمرکی چیست؟
کد تعرفه گمرکی یا HS Code شامل ۶ رقم است که براساس مشخصات کالاها از جمله نام کالا، جنس، وزن، طول، عرض، ارتفاع و… تنظیم می‌شود.
رقم اول نوع کالا و کلیت آن را مشخص می‌کند.
رقم دوم تا چهارم گروهی که کالا در آن طبقه‌بندی می‌شود و از نظر تعرفه گمرکی شرایط مشابهی دارند را مشخص می‌کند.
رقم پنجم نشان دهنده زیر گروه کالا است.
رقم ششم تمام جزئیات مهم در مورد ویژگی‌های کالا را شرح می‌دهد.
کد تعرفه گمرکی چه کاربردی دارد؟
کد تعرفه گمرکی به کشورها و ارگان‌های مرتبط کمک می‌کند تا تعرفه مناسبی را برای کالاها تعیین نمایند و از این طریق بتوانند در جهت تنظیم تجارت بین‌المللی گام بردارند و درآمد بیشتری داشته باشند. همچنین کد تعرفه گمرکی برای پیشگیری از قاچاق کالا، تحلیل بازار، تشخیص منشا کالا، تنظیم تجارت بین‌المللی و آمارگیری کاربرد دارد.
